Η σύγχρονη μάχη της Χαιρώνειας και ορισμένα συμπεράσματα

Είναι γνωστό ότι τις τελευταίες μέρες βρίσκεται στην επικαιρότητα το θέμα της εγκατάστασης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής, 447 MW, με φυσικό αέριο, στη Χαιρώνεια Βοιωτίας, από την εταιρεία ENELCO, που αποτελεί σύμπραξη της ιταλικής ENEL και του ομίλου Κοπελούζου. Η συγκεκριμένη εταιρεία είχε, στο παρελθόν, εξασφαλίσει εγκρίσεις περιβαλλοντικών όρων και είχε, στη συνέχεια, πάρει άδεια εγκατάστασης. Παράλληλα, είχε κερδίσει το διαγωνισμό του ΔΕΣΜΗΕ και, πρόσφατα (αφού ολοκληρώθηκε η εξέταση μιας σειράς ενστάσεων από ανταγωνίστριες εταιρείες), υπέγραψε και τη σχετική σύμβαση με το ΔΕΣΜΗΕ.

 

Σημειώνουμε ότι η συγκεκριμένη μονάδα είναι μία από τις δέκα, συνολικά, που έχουν εξασφαλίσει άδεια παραγωγής στο νομό Βοιωτίας (συμπεριλαμβανομένης και της μονάδας λιθάνθρακα στην Αντίκυρα) και που θα οδηγήσουν στη δημιουργία ενός νέου τεράστιου ενεργειακού κέντρου. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερες πτυχές της συγκεκριμένης χωροθέτησης (μιλάμε για εγκατάσταση στην καρδιά μιας από τις ιστορικότερες περιοχές της χώρας, ιδιαίτερου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος) κινητοποίησε τους πολίτες της περιοχής, αλλά και τις υπηρεσίες της αρχαιολογίας. Το αποτέλεσμα ήταν η εταιρεία να αναγκαστεί να επικαιροποιήσει τους περιβαλλοντικούς όρους της εγκατάστασης, υποβάλλοντας νέα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

 

Είναι χαρακτηριστικό της αυθαιρεσίας με την οποία λειτουργούν οι παραγωγοί ενέργειας, αλλά και ο ίδιος ο κρατικός μηχανισμός, το γεγονός ότι: σε όλες τις διαδικασίες έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και των αδειών που προηγήθηκαν, κανείς δεν θεώρησε σκόπιμο να ζητήσει τη γνωμοδότηση των αρμόδιων αρχαιολογικών υπηρεσιών. Τελικά, αναγκάστηκε κλιμάκιο του Κεντρικού αρχαιολογικού συμβουλίου να πραγματοποιήσει αυτοψία, την Τετάρτη 23/7. Η συνεδρίαση του ΚΑΣ πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 29/7 και, με ψήφους 9 – 4, γνωμοδότησε αρνητικά για την κατασκευή του συγκεκριμένου έργου.

 

(διαβάστε το ιστορικό της υπόθεσης και ένα κατατοπιστικό ρεπορτάζ)

 

Το γεγονός δημιουργεί τεράστια εμπόδια στη συνέχιση αυτής της διαδικασίας και, από την άποψη αυτή, αποτελεί μια σημαντική επιτυχία της τοπικής κοινωνίας και εκείνων των αρχαιολόγων που δεν έχουν λησμονήσει την ουσία του ρόλου τους.

 

Από την άλλη πλευρά, οι εξελίξεις αυτές φέρνουν, για μια ακόμη φορά, στην επιφάνεια τα σημαντικά προβλήματα στον ενεργειακό σχεδιασμό, τα οποία επιδερμικά αγγίζει το νέο σχέδιο για το μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό. Αποδεικνύεται, μάλιστα, ότι αδυνατεί να επηρεάσει τις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη, διεργασίες που κινούνται με τον αυτόματο πιλότο της αγοράς. Πως αλλιώς να εξηγήσει κανείς τα παρακάτω:

 

• Αδειοδοτείται μονάδα (και, μάλιστα, κερδίζει το διαγωνισμό του ΔΕΣΜΗΕ) σε έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους, χωρίς τη στοιχειώδη επικοινωνία και εξασφάλιση της συναίνεσης των αρχαιολογικών υπηρεσιών.
• Υπογράφεται η σύμβαση με το ΔΕΣΜΗΕ (πριν λίγες μέρες), ενώ είναι γνωστό ότι η εγκατάσταση είναι υπό επανεξέταση και εγκυμονεί υπαρκτός κίνδυνος για την ακύρωσή της.
• Η μονάδα φυσικού αερίου της ΔΕΗ, στο Αλιβέρι, ενώ έχει άδεια παραγωγής 360 – 400 MW, δημοπρατείται και κατακυρώνεται η κατασκευή (σε εταιρεία του ομίλου Μυτιληναίου) μονάδας 427 MW. Η χωροθέτησή της προβλέπεται πάνω σε αρχαιολογικό χώρο (τώρα αναζητείται αναχωροθέτηση), ενώ δεν έχει ακόμη λυθεί το ζήτημα της τροφοδοσίας με φυσικό αέριο. Με αποτέλεσμα να αναβάλλεται, συνεχώς, η έναρξη των εργασιών και ο όμιλος Μυτιληναίου να ζητά επαναδιαπραγμάτευση του τιμήματος και αποζημιώσεις για την καθυστέρηση. Και, φυσικά, απαιτείται τροποποίηση της άδειας παραγωγής (η σχετική αίτηση υποβλήθηκε, τελικά, σήμερα 31/7).
• Πριν λίγες μέρες επίσης, η ΔΕΗ αποφάσισε την προκήρυξη διαγωνισμού για την κατασκευή νέας λιγνιτικής μονάδας, στη Μελίτη της Φλώρινας, ενώ η μονάδα δεν έχει, καν, λάβει άδεια παραγωγής (η αίτηση εκκρεμεί στη ΡΑΕ).

 

Πολλά άλλα τέτοια παραδείγματα θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς. Η ουσία είναι ότι ενεργειακός σχεδιασμός δεν υφίσταται. Το Συμβούλιο εθνικής ενεργειακής στρατηγικής, στο νέο σχέδιο για το μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό, έχει συνειδητά απεμπολήσει αυτό το στόχο και εναπόκειται στις διαθέσεις των παραγωγών ενέργειας η όποια σχετική πρωτοβουλία. Με αποτέλεσμα, να αναφύονται, κάθε λίγο και λιγάκι, νέα ενεργειακά εκτρώματα σε πλήθος περιοχών της χώρας. Και το τελευταίο: το ΣΕΕΣ εξακολουθεί να κρατά σε έναν πολύ περιορισμένο κύκλο φορέων και προσώπων την όποια διαβούλευση για το νέο σχέδιο. Μετατρέποντας  σε γράμμα κενό τις όποιες διακηρύξεις για ουσιαστική διαβούλευση με την κοινωνία.